राग यमन - पं. संजीव अभ्यंकर


____________________

Raag Yaman is a later evening raag which is very romantic in nature. This raag is often taught to beginners in Hindustani music. Some say its origin is from the Persian mode "Ei'man" from which "Yaman" originated. Others say it has Vedic origins as Raag Yamun which over time altered as Yaman.

Moods: bhakti, gambhir, shringar, serene, haunting This raag is also called Kalyan or Yaman-Kalyan. The raag has all shuddha swars except for the tivra Ma. It is this note which gives the raag its distinctive quality of peace, and tranquility. Some modernists consider Yaman, Yaman-Kalyan, and Kalyan to be one raga and only traditionalists consider these as three distinct ragas. Raga Yaman-Kalyan in avraoh, if mM is used instead of M, the raag becomes Yaman-Kalyan
 

Avaroha:
S' N D P mM G R S

Moods:
Peaceful, soothing. Raga of romantic poets

Aaroha: 'N R G M D N S'
Avaroha: S' N D P M G R S
Pakad: 'N R G M P, R G R, 'N R S
Thaat: Kalyan
Prahar: Late Evening

Alaap:
1. 'N R G, R S - , 'N R G M G - , G M P - , M G - , R G R S -
2. 'N R S - , S 'N 'D 'P - , 'M 'D 'N R G - , G M G - , P M G R S -
3. 'N R G M P - , M D N D P - , M D N S' - , S' N D P - , N D P - , M G - , R G - , R S -
4. G M D N S' - , N R' S' - , S' N D P - , M D N S -
5. M D N R' S' - , N R' G' - R' S' - , S' N D P - , M D N - , M D N R' S' -
6. G M D N R' S' - , N R' G' - , R' S' - , N R' M' G' R' G' R' S' - , S' N' D' P' - , M D N S' -


Raag Yaman are rendered and sung in many hindi movies such as song 'Jab dip jale ana' sung by Yesudas, composed by Ravindra Jain for the movie 'Chit Chor' and ghazals such as, 'Ranjish hi sahi, dil hi dukhane ke liye aaye' composed and sung by Mehdi Hassain.

I have compiled the video on Raag Yaman, rendered by Pandit Sanjeev Abhyankar with vilambit followed by drut on "Eree aali piya bin".

मग माझा जीव तुझ्या वाटेवर वणवणेल !


_________________

मग माझा जीव तुझ्या वाटेवर वणवणेल !
अन्‌ माझी हाक तुझ्या अंतरात हुरहुरेल !

मी फिरेन दूर दूर तुझिया स्वप्नांत चूर
तिकडे पाऊल तुझे उंबर्‍यात अडखळेल !

विसरशील सर्व सर्व आपुले रोमांचपर्व
पण माझे नाव तुझ्या ओठांवर हुळहुळेल !

सहज कधी तू घरात लावशील सांजवात
माझेही मन तिथेच ज्योतीसह थरथरेल !

जेव्हा तू नाहशील, दर्पणात पाहशील
माझे अस्तित्व तुझ्या आसपास दर्वळेल !

जेव्हा रात्री कुशीत माझे घेशील गीत,
माझे तारुण्य तुझ्या गात्रांतुन गुणगुणेल !

मग सुटेल मंद मंद वासंतिक पवन धुंद
माझे आयुष्य तुझ्या अंगणात टपटपेल !
_________________________

गीत - सुरेश भट
संगीत - पं. हृदयनाथ मंगेशकर
स्वर - लता मंगेशकर

माझ्याकडे देव माझा पाहतो आहे !



________________________

मागे उभा मंगेश, पुढे उभा मंगेश
माझ्याकडे देव माझा पाहतो आहे !
जटाजूट माथ्यावरी
चंद्रकला शिरी धरी
सर्पमाळ रुळे उरी
चिताभस्म सर्वांगास लिंपुन राहे
माझ्याकडे देव माझा पाहतो आहे !


जन्मजन्मांचा हा योगी
संसारी आनंद भोगी
विरागी, की म्हणू भोगी ?
शैलसुता संगे, गंगा मस्तकी वाहे
माझ्याकडे देव माझा पाहतो आहे !
________________

गीत - शान्‍ता शेळके
संगीत - पं. हृदयनाथ मंगेशकर
स्वर - आशा भोसले, उषा मंगेशकर, राणी वर्मा, रंजना जोगळेकर

शब्दांच्या पलीकडले


_______________


जय माँ दुर्गे


___________________

भवानी दयानी महा वाकवाणी
सुर-नर-मुनि जनमानी सकल बुध ज्ञानी
जग जननी जग दानी महिषासुर मर्दिनी
ज्वालामुखी चण्डी अमर पददानी
_____________ 

गुरु बिन कौन बतावे बाट


_______________________

गुरु बिन कौन बतावे बाट
बड़ा विकट यमघट
भ्रांति की पहाड़ी नदिया बीच में
अहंकार की लाट
काम क्रोध को पर्वत ताडे
लोभ चोर संघात
मद मे सरिता मह बरसात
माया पवन बह जात
 कहट कबीर सुनो भाई साधो
क्यूँ तरनाए घाट
_____________

संत : कबीर
स्वर : पं. भीमसेन जोशी

त्या दिसा वडा कडेन


________________

त्या दिसा वडा कडेन गडद तिनसना
मंद मंद वाजत आयली तुजी गो पांयजणा

मौन पडले सगल्या रानां
शिरशिरून थांबलिं पानां
कंवळी जाग आयली तणा झेमता झेमतना

पैसुल्यान वाजलि घांट
दाटलो न्हयेचो कंठकांठ
सांवळ्यानी घमघमाट सुटलो त्या खिणा

फुललो वैर चंद्र ज्योती
रंध्रांनी लागल्यो वाती
नवलांची जावंक लागलीं शकून लक्षणा

गळ्यान सुखां, दोळ्यान दुकां
लकलकली जावन थिकां
नकळटना एक जालीं आमी दोगाय जाणा

वडफळांच्या अक्षतांत
कितलो वेळ न्हायत न्हायत
हुपले कितले चंद्रलोक इंद्रनंदना

तांतले काय नुल्ले आज
सगले जिणेक आयल्या सांज
तरीय अकस्मात तुजी वाजली पांयजणा

कानसुलांनी भोंवता भोंवर
आन्गार दाट फुलंति चंवर
पडटी केन्ना सपनां तींच घडटी जागरणा
__________________________

"पायंजणा"
गीत : बाकिबाब बोरकार
स्वर : सुरेश वाडकर

घन करुणेचा सूर


______________________

घन करुणेचा सूर, तयातून भरु दे अवघा ऊर
शांत शांत हलकेच होऊ दे, जिवातले काहूर

अरूपाला मी साद घालता
गूढ निलायम मौन बोलता
नश्‍वर वितळून ईश्‍वर उजळो, साधनेस दे नूर

पाषाणातून झरू दे जीवन
असे वाहू दे स्वर संजीवन
ऐल पैल हे मुळी नसावे, असा जागू दे पूर
 ________________

गीत - प्रवीण दवणे
संगीत -  केदार पंडित
स्वर -  पं. संजीव अभ्यंकर

मी एकटाच होतो


____________________________

मी एकटाच होतो, होतो अबोल झालो
क्षण पाहता तुला मी, माझा न मीच उरलो

उन्‍मत्‍त वेदनेला फुटले निळे धुमारे
उध्वस्‍त या मनाला दिसले नवे किनारे
तू बोललीस तेव्हा हरवून मीच गेलो

स्मितातुनी तुझ्या ग होती पहाट फुलली
आरक्‍त जाणिवांची होती फुले उमलली
नेत्रास नेत्र मिळता मी जायबंदी झालो
_______________










जागो रे जागो प्रभात आया



___________________


हर नयी किरण के साथ
मंगल संदेश लाया
जागो रे जागो प्रभात आया
हर नयी किरण के साथ
मंगल संदेश लाया
जागो रे जागो प्रभात आया

अंगना में खेले
करिश्ण कनाहिया
अंगना खेले खेले
अंगना में खेले
करिश्ण कनाहिया
है धनी वो धारा
जहा स्वॅम ज्ञान आया
जहा ज्ञान जगमगया
जागो रे जागो रे जागो रे
जागो रे प्रभात आया.
______________

स्वर : मन्ना डे

या चिमण्यांनो परत फिरा रे


___________________


या चिमण्यांनो परत फिरा रे, घराकडे अपुल्या
जाहल्या तिन्हीसांजा जाहल्या

दहा दिशांनी येईल आता अंधाराला पूर
अशा अवेळी असू नका रे आईपासुन दूर
चुकचुक करिते पाल उगाच चिंता मज लागल्या

इथे जवळच्या टेकडीवरती, आहो आम्ही आई
अजून आहे उजेड इकडे, दिवसहि सरला नाही
शेळ्या, मेंढ्या अजुन कुठे ग, तळाकडे उतरल्या

अवतीभवती असल्यावाचुन कोलाहल तुमचा
उरक न होतो आम्हां आमुच्या कधिही कामाचा
या बाळांनो, या रे लौकर, वाटा अंधारल्या

माँ सूनाओ मुझे वो कहानी



_____________________


माँ सूनाओ मुझे वो कहानी
जिसमे राजा ना हो ना हो रानी

जो हमारी तुम्हारी कथा हो
जो सभी के हृदय की व्यथा हो
गंध जिसमे हो अपनी धरा की
बात जिसमे ना हो अप्सरा की
हो ना पारियाँ जहाँ आसमानी

वो कहानी को हसना सीखा दे
पेट की भूख को जो भुला दे
जिसमे सच की भरी चाँदनी हो
जिसमे उम्मीद की रोशनी हो
जिसमे ना हो कहानी पुरानी
______________

शायर: नंदलाल पाठक
फ़नकार: सीज़ा रॉय

मनातल्या मनात मी तुझ्या समीप राहतो



___________________

मनातल्या मनात मी तुझ्या समीप राहतो
तुला न सांगता तुझा वसंत रोज पाहतो

असेच रोज न्हाउनी लपेट ऊन्ह कोवळे
असेच चिंब केस तू उन्हांत सोड मोकळे
तुझा सुगंध मात्र मी इथे हळूच हुंगतो

अशीच रोज अंगणी लवून वेच तू फुले
असेच सांग लाजुनी कळ्यांस गूज आपुले
तुझ्या कळ्या, तुझी फुले इथे टिपून काढतो

तसा न राहिला अता उदास एकटेपणा
तुझीच रूपपल्लवी जिथे तिथे करी खुणा
पहा कसा हवेत मी तुझ्यासवे सळाळतो
___________

गीत  - सुरेश भट
संगीत - सलील कुलकर्णी
स्वर - हृषिकेश रानडे

मैं कैसे कहु जाने मन


__________________


शफ़क हो, फूल हो, शबनम हो, महताब हो तुम
नही जवाब तुम्हारा के लाजवाब हो तुम

मैं कैसे कहु जाने मन, तेरा दिल सुने मेरी बात,
यह आखो की शयही, यह होतो का उजाला,
यह ही है मेरे दिन रात, मैं कैसे कहु जाने मन

काश तुम को पॅट्स हो, तेरे रूखे रोशन से,
तारे खिले है, दिए जले है,
दिल में मेरे कैसे कैसे

माहेक्ने लगी है वही से मेरी राते,
जहा से हुआ तेरा साथ,
मैं कैसे कहु जाने मन

पास तेरे आया था, में तो काटो पे चल के,
लकिन यहा तो कदमो के नीचे,
फर्श बीच गये गुल के

के अब ज़िंदगानी है, कसमे बहरा,
लो हाथो रहे तेरा हाथ

_____________


फनकार : जगजीत सिंह

असे कसे जगायचे


मेरे दिल में तू ही तू है


_____________


मेरे दिल में तू ही तू है, दिल की दवा क्या करूँ
अभी:
दिल भी तू है जाँ भी तू है, तुझपे फ़िदा क्या करूँ
अभी-सुभी: 
मेरे दिल में तू ही तू है, दिल की दवा क्या करूँ
सुभी:
खुद को खो के तुझको पाकर क्या\-क्या मिल क्या कहूँ
तेरी होके जीने में क्या आय मज़ा क्या कहूँ
अभी:
कैसे दिन हैं कैसी रातें कैसी फ़िज़ा क्या कहूँ
मेरी होके तूने मुझको क्या क्या दिया क्या कहूँ
सुभी:
मेरे पहलू में जब तू है फिर मैं दुआ क्या करूँ
अभी:
दिल भी तू है जाँ भी तू है तुझपे फ़िदा क्या करूँ
अभी-सुभी:
मेरे दिल में तू ही तू है, दिल की दवा क्या करूँ
अभी:
है ये दुनिया दिल की दुनिया मिलके रहेंगे यहाँ
लूटेंगे हम खुशियाँ हर पल दुःख न सहेंगे यहाँ
सुभी:
अरमानो के चंचल धारे ऐसे बहेंगे यहाँ
ये तो सपनो की जन्नत है, सब ही कहेंगे यहाँ
ये दुनिया मेरे दिल में बसी है, दिल से जुदा क्या करूँ
अभी:
दिल भी तू है जाँ भी तू है, तुझपे फ़िदा क्या करूँ
अभी-सुभी: 
मेरे दिल में तू ही तू है, दिल की दवा क्या करूँ

तुझ्या मुळे आला नवा अर्थ माझ्या जीवनाला


________________


तुझ्या मुळे आला नवा अर्थ माझ्या जीवनाला,
देव कुणाच्या रुपात असा भेटे माणसाला...

तिला आधाराला हात सोपी झाली पायवाट,
कशी अवचीत्ती आली अशी सुखाची पहाट,
घेऊ स्वच्छंदी भरार्या दाहीदिशा स्वागताला,

तुझ्या मुळे आला नवा अर्थ माझ्या जीवनाला,
देव कुणाच्या रुपात असा भेटे माणसाला...
_______________

स्वर : जगजित सिंघ

करितां विचार सांपडलें वर्म !


_________________


करितां विचार सांपडलें वर्म ।
समूळ निश्रम परिहाराचें ॥१॥

मज घेऊनिया आपणांसी द्यावें ।
साटी जीवें जीवें नारायणा ॥२॥

उरी नाहीं मग पडदा कां आला ।
स्वमुखें चि भला करितां वाद ॥३॥

तुका म्हणे माझें खरें देणें घेणें ।
तुम्ही साक्षी जाणें अंतरीचें ॥४॥
______________________

रचना -  संत तुकाराम
स्वर  -  प्रभाकर कारेकर

गेले, ते दिन गेले !


________________


वेगवेगळी फुले उमलली रचुनि त्यांचे झेले
एकमेकांवरी उधळले
गेले, ते दिन गेले !

कदंब-तरूला बांधुन दोला उंच-खालती झोले
परस्परांनी दिले-घेतले
गेले, ते दिन गेले !

हरित-बिलोरी वेलबुटीवरी शीतरसांचे प्याले
अन्योन्यांनी किती झोकले
गेले, ते दिन गेले

निर्मलभावे नव देखावे भरुनी दोन्ही डोळे
तू मी मिळुनी रोज पाहिले
गेले, ते दिन गेले !
________________

गीत  -  भवानीशंकर पंडित
संगीत -  श्रीनिवास खळे
स्वर  -  पं. हृदयनाथ मंगेशकर
 

A Message


__________________


LEARN and HELP
as if you are going to live forever.
LIVE
as if you were going to die tomorrow.

फ़रिश्तों की नगरी में आ गया हूँ मैं


____________________


फ़रिश्तों की नगरी में मैं आ गया हूँ मैं
आ गया हूँ मैं
ये रानाईयां देख चकरा गया हूँ मैं
आ गया हूँ मैं

यहां बसने वाले बड़े ही निराले
बड़े सीधे सादे बड़े भोले भाले
पती-पत्नी मेहनत से करते हैं खेती
तो दादा को पोती सहारा है देती
यहाँ शीरीं फ़रहाद कंधा मिला कर
हैं ले आते झीलों से नदियां बहा कर
ये चाँदी की नदियां बहे जा रही हैं
कुछ अपनी ज़ुबाँ में कहे जा रही हैं
फ़रिश्तों की नगरी में...

कन्हैया चला ढोर बन में चराने
तो राधा चली साथ बंसी बजाने
बजी बाँसुरी नीर आँखों से छलका
मुझे हो गया है नशा हल्का हल्का
परींदे मेरे साथ गाने लगे हैं
इशारों से बादल बुलाने लगे हैं
हसीं देख कर मुस्कुराने लगे हैं
कदम अब मेरे डगमगाने लगे हैं
फ़रिश्तों की नगरी में...

अरे वाह लगा है यहाँ कोई मेला
तो फिर इस तरह मैं फिरूं क्यूं अकेला
मैं झूले पे बैठूंगा चूसूंगा गन्ना
किसी का तो हूँ मैं भी हरियाला बन्ना
ओ भैय्या जी लो ये दुअन्नी संभालो
चलो मामा उतरो मुझे बैठने दो
फ़रिश्तों की नगरी में...
_________________

शायर : केदार शर्मा
संगीतकार : स्नेहल भाटकर
फनकार : मुकेश
चित्रपट : हमारी याद आयेगी

पप्पा सांगा कुणाचे ?


_________________


ल ल्ला लला ललला, ल ल्ला लला ललला

पप्पा सांगा कुणाचे ? पप्पा माझ्या मम्मीचे !
मम्मी सांगा कुणाची ? मम्मी माझ्या पप्पांची !

इवल्या इवल्या घरट्यात, चिमणा चिमणी राहतात
चिमणा-चिमणी अन्‌ भवती, चिमणी पिल्लेही चिवचिवती !

आभाळ झेलते पंखांवरी, पप्पांना घरटे प्रिय भारी
चोचीत चोचीने घास द्यावा, पिल्लांचा हळूच पापा घ्यावा !

पंखाशी पंख हे जुळताना, चोचीत चोचही मिळताना
हासते नाचते घर सारे, हासते छ्प्पर, भिंती, दारे !
______________________

गीत  -  शान्‍ता शेळके
संगीत -  सी. रामचंद्र
स्वर -  राणी वर्मा,  प्रमिला दातार,  अरुण सरनाईक
चित्रपट- घरकुल (१९७०)

मन मनास उमगत नाही


___________________


मन मनास उमगत नाही, आधार कसा शोधावा ?
स्वप्नातील पदर धुक्याचा, हातास कसा लागावा ?

मन थेंबांचे आकाश, लाटांनी सावरलेले
मन नक्षत्रांचे रान, अवकाशी अवतरलेले
मन गरगरते आवर्त, मन रानभूल, मन चकवा

मन काळोखाची गुंफा, मन तेजाचे राऊळ
मन सैतानाचा हात, मन देवाचे पाऊल
दुबळया, गळक्या झोळीत हा सूर्य कसा झेलावा

चेहरा, मोहरा ह्याचा कुणी कधी पाहीला नाही
धनी अस्तित्वाचा तरीही, ह्याच्याविण दुसरा नाही
ह्या अनोळखी नात्याचा, कुणी कसा भरवसा द्यावा
_________________________________

गीतकार :सुधीर मोघे
गायक :श्रीधर फडके
संगीतकार :श्रीधर फडके

राग सोहनी - उस्ताद रशीद खान


_________________


राग सोहनी - उस्ताद रशीद खान

आज माझ्या अक्षरांना


_______________


आज माझ्या अक्षरांना वचन दे रसिका तुझे
या स्वरांच्या चांदण्याला गगन दे रसिका तुझे

अक्षरांच्या लोचनांतुन गगन जरि हे निथळले
मी तुझ्यासाठीच केवळ बहर माझे उधळले
कल्पनावेलीस माझ्या सुमन दे रसिका तुझे

मी जगाचे ओठ झालो, बोलतो आहे खरे
दु:खितांचे दु:ख माझ्या अक्षरांतुन पाझरे
आसवे बघण्या व्यथांची नयन दे रसिका तुझे

काळजामाजि फुलांच्या भावना ओथंबल्या
एवढ्यासाठीच रात्री तारका खोळंबल्या
आज कवितेच्या उषेला किरण दे रसिका तुझे
__________________

गीत     -     रमण रणदिवे   
स्वर     -     सुरेश वाडकर

श्रद्धांजली


______________

Tribute to Maestro Late Pandit Ravi Shankar